Thương mại xã hội ( Social Commerce) là khái niệm để chỉ sự tích hợp giữa thương mại điện tử và các nền tảng mạng xã hội nhằm mục tiêu hỗ trợ người dùng trong việc tương tác và mua bán các sản phẩm trực tuyến.
Theo hãng nghiên cứu Statista, thị trường thương mại xã hội của Trung Quốc đã phát triển mạnh trong những năm qua. Năm 2021, doanh số bán lẻ của thương mại xã hội ở Trung Quốc ước tính đạt 351 tỷ USD, tăng gần 50% so với năm trước. Đến năm 2024, thị trường thương mại xã hội dự kiến sẽ vượt mốc 500 tỷ USD.
Thương mại xã hội ở Trung Quốc thậm chí còn nổi trội hơn nhiều so với Mỹ. Doanh số Social Commerce ở Trung Quốc đạt tổng cộng 186,04 tỷ USD vào năm 2019 – gần 10 lần so với doanh số bán hàng ở Mỹ (19,42 tỷ USD).
Nazmul Islam, nhà phân tích dự báo cơ sở của eMarketer cho biết: “Trung Quốc có tỷ lệ người mua hàng qua mạng xã hội cao nhất toàn cầu. Nhiều nền tảng thương mại điện tử phổ biến được tích hợp với các mạng xã hội lớn nhất của đất nước, cung cấp những dịch vụ tốt nhất, biến việc mua hàng trên mạng xã hội trở nên cực kỳ hấp dẫn và thuận tiện”.
WeChat – Ứng dụng vạn năng
WeChat là đối thủ trong hầu hết mọi lĩnh vực từ tiếp thị đến thương mại điện tử, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi WeChat cũng là một trong những nền tảng thương mại xã hội mạnh mẽ nhất ở Trung Quốc. WeChat có ba tính năng để thúc đẩy thương mại xã hội: WeChat Stores, WeChat Mini-Programs và WeChat Good product Circle.
Cửa hàng WeChat (WeChat Store) là một trong những cách dễ dàng nhất để bắt đầu bán hàng thông qua các ứng dụng mua sắm ở Trung Quốc, tuy nhiên, khả năng quảng bá các cửa hàng này còn hạn chế. Chỉ có thể truy cập các cửa hàng này thông qua Tài khoản chính thức của WeChat hoặc thông qua người dùng chia sẻ cửa hàng, sản phẩm trên ứng dụng. Chính điều này đã khiến WeChat chuyển sang WeChat Mini-Program.
Chương trình mini (WeChat Mini-Program) về cơ bản là các ứng dụng thứ ba hoạt động trong hệ sinh thái, cho phép người dùng truy cập các chức năng mà không cần phải rời khỏi WeChat.
Video đang HOT
Cho đến nay rất nhiều sàn thương mại điện tử đang sử dụng tính năng này của WeChat. Chẳng hạn, Pinduoduo (sàn thương mại điện tử lớn thứ 2 Trung Quốc sau Alibaba) đã kết hợp với WeChat để tăng trải nghiệm mua hàng nhóm. Bạn có thể chia sẻ với bạn bè mặt hàng muốn mua. Người dùng không cần phải rời khỏi ứng dụng WeChat trong toàn bộ quá trình đặt hàng. Người mua sẽ nhận được chiết khấu lên đến 90%, tùy thuộc vào mặt hàng và quy mô của nhóm. Gần như tất cả các đơn hàng đặt trên Pinduoduo đều được thực hiện bằng cách thức này.
Trong báo cáo hàng năm của mình, Tencent cho biết tổng giá trị giao dịch do các WeChat Mini-Program tạo ra trong năm 2019 là hơn 115 tỷ USD.
Vòng kết nối sản phẩm tốt WeChat (WeChat Good product Circle) cho phép người dùng xem những gì người khác đang mua. Người dùng xem các sản phẩm được đề xuất hoặc cho phép người dùng tạo các nhóm riêng tư, nơi có thể chia sẻ các sản phẩm mà họ muốn giới thiệu.
XiaoHongShu – Pinterest, Instagram và Amazon trong một
XiaoHongShu là một nền tảng thương mại điện tử xã hội được ra mắt vào năm 2013 và đã trở nên vô cùng phổ biến trong những năm gần đây. Khi mới ra mắt, XiaoHongShu hoạt động như một nền tảng truyền thông xã hội, nơi người dùng có thể chia sẻ các mẹo mua sắm ở nước ngoài và đánh giá sản phẩm tập trung vào ngành thời trang và làm đẹp.
Tuy nhiên, vào năm 2014, nền tảng này đã bổ sung thêm tính năng Thương mại điện tử khiến nó trở thành một trong những nền tảng thương mại xã hội phổ biến nhất ở Trung Quốc. Kể từ đó, nhiều thương hiệu nổi tiếng ở nước ngoài đã tham gia vào nền tảng này để bán sản phẩm của họ vào thị trường Trung Quốc. XiaoHongShu đã đạt được sức hút to lớn kể từ năm 2015, tăng GMV từ chỉ 1 triệu NDT lên hơn 100 triệu NDT trong khoảng thời gian 6 tháng. Tính đến tháng 1/2019, nền tảng đã có hơn 200 triệu người dùng hoạt động hàng tháng.
XiaoHongShu cung cấp một loạt các tính năng dẫn dắt người dùng vào chu kỳ đọc, thích và mua. Tác động của truyền miệng có thể được nhìn thấy trên toàn bộ nền tảng XiaoHongShu, với các bài đăng và sản phẩm phổ biến có tỷ lệ tương tác và chia sẻ mạnh mẽ trên các nền tảng. Để tận dụng tối đa Xiao Hong Shu, các thương hiệu có thể tạo tài khoản chính thức để chia sẻ nội dung của riêng họ và sau đó tạo cửa hàng điện tử của họ để cho phép người dùng mua sản phẩm trực tiếp từ ứng dụng.
Douyin – Sân chơi mới cho các thương hiệu
Douyin, phiên bản nội địa Trung của TikTok, là một ứng dụng chia sẻ các video với hơn 600 triệu người dùng hoạt động hàng ngày. Vào năm 2021, Douyin đang trên quá trình xây dựng hệ sinh thái thương mại điện tử của riêng mình.
Trên các nền tảng thương mại điện tử truyền thống như Taobao và JD.com, nếu người dùng muốn mua một sản phẩm cụ thể, họ sẽ nhập từ khóa để tìm kiếm. Ngược lại, hành vi mua hàng của người dùng ở Douyin phần lớn là vô thức hoặc thụ động. Họ sẽ vô tình bị thu hút bởi nội dung trong video ngắn hoặc sản phẩm được review bởi các KOL. Đặc biệt, Douyin bán hàng với tâm thế “sản phẩm tìm đến người mua” bằng cách sử dụng các thuật toán vô cùng chính xác để đề xuất sản phẩm phù hợp với sở thích người dùng.
Douyin cũng triển khai các hoạt động tiếp thị để hỗ trợ các lễ hội thương mại điện tử quan trọng trong năm, cũng như tạo các chiến dịch marketing, thử thách để giúp các nhãn hàng tăng doanh số.
Vào tháng 5 năm 2018, Douyin đã bắt đầu phát hành một tính năng trên nền tảng để tạo giỏ hàng. Douyin đã mời hàng trăm KOL, người nổi tiếng và các công ty thử nghiệm tính năng này. Douyin cũng có nền tảng giao dịch riêng cho phép mua trực tiếp trong ứng dụng, cho phép liên kết cửa hàng với một nền tảng khác của tập đoàn như Toutiao, Huoshan, hoặc Xigua.
Theo số liệu của Douyin, từ tháng 3 năm 2020 đến tháng 11 năm 2021, 23% người tiêu dùng thương mại điện tử Douyin đã mua các sản phẩm thương hiệu mới và tỷ lệ này vẫn đang tiếp tục tăng lên.
Công nghệ thay đổi kinh tế Trung Quốc như thế nào?
Chen, 24 tuổi và vợ, Ding, 24 tổi là chủ cửa hàng trên Taobao.com. Họ mở một cửa hàng quần áo thời trang có tên BlueLand trên Taobao ngay sau khi tốt nghiệp đại học năm 2016. Xưởng của họ nằm trong một khu văn phòng ở quận Tiểu Sơn, Hàng Châu. Đôi khi, những người nổi tiếng trên mạng sẽ quảng cáo sản phẩm của họ trên sóng livestream vào các ngày mua sắm lớn như 11/11 hay 12/12. Đơn hàng được chuyển trực tiếp từ nhà sản xuất địa phương. Mô hình C2M này giảm chi phí tồn kho và hậu cần, bán hàng, phân phối, thay thế hệ thống cung ứng truyền thống. Nhờ các nền tảng logistics kỹ thuật số, khách hàng sẽ nhận được hàng hóa chỉ trong vòng 10 ngày sau khi đặt.
Công nghệ góp phần ổn định kinh tế vĩ mô
Cheng và Ding nằm trong hơn 8 triệu chủ cửa hàng Taobao, trong đó một nửa là nữ. Họ vừa là người hưởng lợi, vừa người người đóng góp cho cuộc chuyển đổi số kinh tế. Trung Quốc lập kỳ tích trong hai thập kỷ vừa qua: năm 1999, Trung Quốc chỉ có 8,8 triệu người dùng Internet với thu nhập đầu người 873 USD, ngày nay, Trung Quốc có hơn 1 tỷ người dùng Internet với thu nhập trung bình hơn 10.000 USD.
Khi Covid-19 tấn công Trung Quốc cuối tháng 1/2020, chính phủ thi hành các biện pháp quyết liệt như giãn cách xã hội và phong tỏa để phòng ngừa dịch bệnh lây lan. Điều đó dẫn đến sụt giảm mạnh trong các hoạt động kinh tế ngoại tuyến, đặc biệt là nhà hàng, khách sạn, rạp chiếu phim, công viên và cửa hàng. Ngược lại, các hoạt động trực tuyến như thương mại điện tử, giáo dục qua mạng... lại tăng đột biến. Nhiều nhà hàng bắt đầu cung cấp dịch vụ giao đồ ăn tại nhà và nền kinh tế số - tận dụng môi trường không tiếp xúc - đã đóng vai trò quan trọng trong ổn định kinh tế vĩ mô.
Đây chỉ là một ví dụ cho thấy công nghệ số, đặc biệt là các nền tảng Big Data, trí tuệ nhân tạo (AI) và điện toán đám mây, đã thay đổi nền kinh tế Trung Quốc ra sao. Taobao, nền tảng thương mại điện tử đầu tiên của Trung Quốc, ra đời tháng 6/2003 ngay trước khi WHO tuyên bố đại dịch SARS đã được khống chế. Tuy nhiên, phải đến năm 2013, thương mại điện tử mới bùng nổ khi smartphone và mạng 3G/4G trở nên phổ biến. Trước đó, hoạt động mua sắm trực tuyến chủ yếu diễn ra trên máy tính và mạng 2G, khiến cho trải nghiệm người dùng không được yêu thích. Theo số liệu từ chính phủ, Trung Quốc là nước đầu tiên trên thế giới ghi nhận doanh số thương mại điện tử vượt thương mại truyền thống. Khoảng 52,1% hoạt động bán lẻ thực hiện qua thương mại điện tử vào năm 2021, so với 15% của Mỹ (2021) và 20% của Indonesia (2020).
Từ thanh toán di động đến hệ sinh thái toàn diện
Để tạo điều kiện tăng trưởng thương mại điện tử, Alibaba phải vượt qua một thách thức lớn: thanh toán trực tuyến. Thiếu lòng tin giữa người mua và người bán khiến giao dịch rất khó hoàn thành. Cuối năm 2004, Aliababa ra mắt dịch vụ thanh toán mà nay là Alipay, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán di động hàng đầu thế giới. Tính đến tháng 6/2020, Alipay có 711 triệu người dùng hàng tháng, khối lượng giao dịch trung bình 10 nghìn tỷ NDT. Đối thủ WeChat Pay được tung ra trong năm 2013, thu hút lượng lớn người dùng nhờ giới thiệu tính năng lì xì điện tử trong dịp Tết 2014. Tính đến năm 2020, WeChat Pay có 865 triệu người dùng.
Cho đến nay, thanh toán di động là sản phẩm công nghệ tài chính (fintech) thành công nhất tại Trung Quốc. Nếu không có nó, các hoạt động kinh tế số không thể xảy ra. Song, đóng góp quan trọng nhất của thanh toán di động chính là tài chính toàn diện (financial inclusion), mở rộng phạm vi tiếp cận tài chính cho những người không được các tổ chức tài chính truyền thống phục vụ. Chỉ cần smartphone và tín hiệu di động, một người có thể tận hưởng thanh toán và các dịch vụ tài chính khác từ bất kỳ đâu. Vài nghiên cứu chỉ ra, khi nông dân bắt đầu sử dụng dịch vụ thanh toán di động, cơ hội việc làm của họ cũng tăng theo và thu nhập tăng.
Hai thập kỷ trước, không ai nghĩ đến một "xã hội phi tiền mặt". Trung Quốc đã loại bỏ thế hệ thẻ tín dụng, "nhảy cóc" từ tiền mặt sang phi tiền mặt. Ngày nay, 90% người dân thành thị và 82% người dân nông thôn sử dụng thanh toán số, khoảng cách dần thu hẹp.
Ngày nay, Alipay và WeChat Pay không còn chỉ là công cụ thanh toán. Họ đã xây dựng "hệ sinh thái" toàn diện xoay quanh nó. Người dùng có thể sắp xếp cuộc sống trên các hệ sinh thái này, từ đặt phòng khách sạn, gọi taxi, mua vé máy bay, gọi đồ ăn... Một số công ty lớn như Ant (thuộc Alibaba), Tencent (chủ sở hữu WeChat) đã phát triển hệ thống quản trị rủi ro tín dụng, bao gồm hai trụ cột: nền tảng Big Tech và đánh giá rủi ro tín dụng bằng Big Data.
Các nền tảng Big Tech của Trung Quốc như Taobao/Alipay, WeChat/WeChat Pay đóng vai trò quan trọng theo 3 cách. Đầu tiên, họ chiếm được nhiều khách hàng với chi phí thấp nhờ bán mặt hàng hiếm, số lượng ít cho nhiều khách hàng. Thứ hai, họ ghi lại "dấu chân" kỹ thuật số của khách hàng và thu thập dữ liệu lớn để theo dõi theo thời gian thực các hoạt động của những người vay tiềm năng, tạo ra đầu vào để phân tích rủi ro tín dụng. Cuối cùng, họ cũng hỗ trợ quản trị trả nợ.
Sự kết hợp giữa nền tảng Big Tech và đánh giá rủi ro tín dụng Big Data giúp các hãng cấp tín dụng cho số lượng lớn cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), hầu hết chưa bao giờ vay ngân hàng. Chẳng hạn, dịch vụ cho vay Mybank áp dụng mô hình "3-1-0": đăng ký vay trong vòng 3 phút, nếu được phê duyệt, tiền được chuyển đến tài khoản người vay trong 1 giây và không có sự can thiệp của con người. Nhờ đó, mỗi dịch vụ cho vay lớn của Trung Quốc có thể cho vay tới hơn 10 triệu khoản mỗi năm. Số liệu của Ngân hàng nhà nước Trung Quốc cho thấy hơn 74 tỷ USD tiền vay đã được chi năm 2020 thông qua các giải pháp fintech.
Công nghệ số đang thay đổi kinh tế Trung Quốc, khiến nó trở nên tiện lợi hơn, tăng cường hiệu quả, giảm thiểu chi phí, thay thế sức người và nâng cao trải nghiệm người dùng. Đây là điều đặc biệt có ý nghĩa khi dân số Trung Quốc đang già đi. Kinh tế số Trung Quốc tăng trưởng ở mức cao, đạt 9,7% năm 2020, theo Viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Trung Quốc. Nền kinh tế số nước này đạt 39,2 nghìn tỷ NDT (6,1 nghìn tỷ USD) trong cùng kỳ.
Đầu năm nay, Quốc hội Trung Quốc ban hành kế hoạch phát triển kinh tế số, đặt mục tiêu nâng tỉ trọng GDP của kinh tế số từ 7,8% năm 2020 lên 10% năm 2025 thông qua thúc đẩy các công nghệ như 6G và trung tâm dữ liệu lớn. Các mục tiêu khác bao gồm đẩy nhanh xây dựng trung tâm dữ liệu lớn; tăng lượng người dùng băng rộng gigabit từ 6,4 triệu năm 2020 lên 60 triệu năm 2025; tăng doanh số bán lẻ trực tuyến từ 11,76 nghìn tỷ NDT năm 2020 lên 17 nghìn tỷ NDT năm 2025. Kế hoạch cũng chỉ ra những vấn đề và thách thức của kinh tế số Trung Quốc như không tận dụng được tiềm năng của nguồn lực dữ liệu, hệ thống giám sát chưa hoàn thiện.
Ngoài quảng cáo, đây là cách TikTok sẽ kiếm 'bộn tiền' cho công ty mẹ từ những lĩnh vực khác Để biết TikTok "mang tiền về nhà" như thế nào, hãy nhìn vào Douyin - phiên bản tương tự ở Trung Quốc. Ứng dụng này hiện đã "lấn sân" sang cả lĩnh vực thương mại điện tử và giao đồ ăn. Douyin - TikTok phiên bản Trung Quốc,...
