 |
| Ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Bí thư Trung ương đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương - phát biểu trong Đêm thơ Nguyên tiêu tại Hà Nội. Ảnh: Thụy Trang. |
Lịch sử thơ ca dân tộc ta, từ khởi nguồn đến nay, chưa bao giờ đứng ngoài vận mệnh của đất nước ta. Ở mọi thời kỳ, từ dựng nước đến giữ nước, thơ ca luôn đồng hành, trở thành vũ khí sắc bén của dân tộc để chống ngoại xâm, chống đồng hóa, để xây đắp văn hiến, duy trì sự phát triển dòng giống Lạc Hồng.
Hiếm dân tộc nào trên thế giới mà trong lịch sử phải đương đầu với nhiều cuộc chống quân xâm lăng như dân tộc Việt Nam ta và thực tiễn lịch sử cũng cho thấy hiếm dân tộc nào lãng mạn như dân tộc Việt Nam của chúng ta. Chúng ta có tướng soái làm thơ, chiến sĩ là nhà thơ, có cả những vị vua là nhà thơ và chúng ta đã chứng kiến biết bao chiến sĩ cách mạng cũng là những nhà thơ tiêu biểu của đất nước, của dân tộc. Thơ ca được làm ở các lao tù của đế quốc; thơ ca được sáng tác trên suốt chặng đường hành quân của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ta.
Bên cạnh dòng mạch thơ ca chống ngoại xâm, chúng ta có thơ ca tham gia xây dựng kiến thiết đất nước khi hoà bình. Chúng ta có thơ ca tham gia vào công cuộc đổi mới đất nước để bắt nhịp cùng xu thế phát triển của thời đại. Thơ ca như thể hoà quyện với dân tộc ta, trở thành một phần không thể thiếu của mỗi người Việt Nam chúng ta.
Tôi vui mừng khi nhận thấy thời gian qua, đa số nhà thơ đã nhập cuộc với ý thức trách nhiệm cao trước hiện thực phát triển phong phú và sâu sắc của nước nhà. Tôi biết các nhà thơ đã có mặt ở Trường Sa, đã lên biên giới, đã lặn lội vào những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn để chứng kiến, để trải nghiệm, phản ánh và chung tay cải thiện hiện thực.
Tôi xúc động vì nhiều nhà thơ, cùng với nhân dân mình, nhà nước mình trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của tổ quốc, cũng như sát cánh với cả nước chung tay khắc phục thiên tai, phòng chống đại dịch Covid-19…
Không những thế, các nhà thơ còn mạnh dạn soi rọi, khám phá nhiều khía cạnh khác nhau của vấn đề xã hội và đã có những lý giải, những cắt nghĩa theo cách riêng đầy sức thuyết phục. Nhiều tác phẩm của nhà thơ được các tầng lớp độc giả đón nhận và có tác động tích cực lan tỏa tới đời sống tinh thần cộng đồng.
Nhìn chung, văn học, trong đó có thơ ca đã tham gia sâu rộng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời gian vừa qua.
Hòa trong sự vận động và phát triển của thế giới hôm nay, xã hội chúng ta cũng đang có những bước chuyển lớn. Các hệ giá trị truyền thống dần dần thay đổi, xuất hiện nhiều hệ giá trị mới phát sinh từ thực tế hoặc du nhập bên ngoài vào, trong đó có hệ giá trị tích cực nhưng cũng có những hệ giá trị chưa thực sự phù hợp với bối cảnh đất nước ta.
Thực trạng trên đặt ra nhiều vấn đề đòi hỏi những người có lương tri, có trách nhiệm chúng ta phải suy nghĩ, đặc biệt trên hai lĩnh vực là đạo đức và văn hóa. Nhận thức sâu sắc vấn đề này, Đảng đã kịp thời ban hành Nghị quyết 33 của Hội nghị lần thứ 9, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, về Xây dựng con người, văn hoá Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước và Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị khóa X về Xây dựng văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới.
Những nghị quyết trên vừa nhằm hoạch định, định hướng, vừa để văn nghệ sĩ hiểu rõ hơn, chính xác hơn quan điểm, chủ trương của Đảng trong việc xây dựng nhân cách, chuẩn mực con người mới, cũng như xây dựng nền văn học nghệ thuật hiện đại mà vẫn bảo tồn được bản sắc cao quý của dân tộc Việt Nam chúng ta.
Để chủ trương của Đảng được thực hiện tốt và có hiệu quả, không thể thiếu sự chung tay của toàn xã hội, trong đó có các nhà thơ. Thực tiễn đòi hỏi nhà thơ cần tiếp tục tham gia tích cực vào đời sống xã hội, nhập cuộc sâu hơn, sát hơn, để nghe kỹ hơn, nhìn tinh tường hơn, cảm nhận và phản ánh chính xác hơn những vấn đề đang diễn ra trong đời sống xã hội cũng như trong tâm tư mỗi cá nhân.
Tôi cho rằng, chỉ khi áp sát với đời sống, thơ ca mới đạt được sự chân thật và chính xác, bền vững trong ngợi ca, tôn vinh những thành quả tốt đẹp mà nhân dân mình, Tổ quốc mình đạt được. Cũng chỉ khi áp sát với đời sống, thơ ca mới phản ánh và nhận diện, mổ xẻ chính xác về các khía cạnh nóng bỏng của xã hội. Và cũng chỉ khi bám sát với hiện thực đất nước, những tìm tòi, sáng tạo nghệ thuật mới có giá trị, có ý nghĩa và có sức sống bền vững.
Vị trí của nhà thơ chân chính bao giờ cũng là đứng giữa lòng dân tộc mình để sáng tác. Khi động cơ sáng tác là tinh thần yêu thương, xây dựng thì người đọc sẵn sàng đón nhận, sẵn sàng đặt lòng tin vào các tác phẩm ấy bởi họ cảm nhận được ánh sáng thiện tâm tỏa ra từ trái tim của tác giả. Thơ ca không dẫn đường cho con người ta bằng ánh sáng của điện năng mà bằng nhịp đập của con tim.
Những tác phẩm lớn luôn hàm chứa cái đẹp, tinh thần lạc quan, hướng thiện, nó bày tỏ lòng trân quý con người để hướng tới một tương lai tươi sáng, phồn vinh và hạnh phúc. Đấy chính là cốt lõi đạo đức của thời đại văn minh, đạo đức ấy được ủy quyền, theo cách trang nghiêm nhất, sủng ái nhất, cho mỗi nhà thơ.
Không dừng lại đó, tôi mong muốn các tác phẩm của các nhà thơ còn phải vươn ra khỏi địa giới quốc gia để sánh vai và hoà mình cùng với văn học thế giới. Mỗi tác phẩm văn học phải là một đại sứ trên lĩnh vực văn học nghệ thuật Việt Nam ở thời kỳ mới. Mỗi tác phẩm phải là tiếng nói xác lập tư cách, vị thế của dân tộc ta, đất nước ta trong con mắt bạn bè quốc tế.
Tôi mong muốn như vậy, bởi tôi có lòng tin mãnh liệt rằng tâm hồn người Việt Nam ta, văn hoá dân tộc Việt Nam ta xứng đáng được các dân tộc khác biết đến, xứng đáng để góp tiếng nói nhân văn đặc sắc của mình vào với tiếng nói nhân văn chung của nhân loại.
Trên tinh thần ấy, tôi chúc ngày thơ Việt Nam lần thứ 21 thành công tốt đẹp.
Chúc các nhà thơ duy trì thật bền bỉ niềm đam mê sáng tạo, đặc biệt mong các nhà thơ luôn ý thức thật tốt về quyền và trách nhiệm của văn nghệ sĩ đối với dân tộc mình. Chúc tất cả đồng chí và đồng bào năm mới sức khỏe, hạnh phúc, thắng lợi. Năm mới nhiều thành công mới.
